In Den Beginne, Meir Shalev, Ambo 2011, e19,90
Het gaat in dit boek om een aantal ‘eerste keren’. De eerste liefde, de eerste droom, de eerste koning, de eerste spionnen, het eerste dier, de eerste liefhebbende vrouw, de eerste huilbui, de eerste lach, de eerste haat, de eerste wet, de eerste profeet. Dat waren ze geloof ik alle 11. Schalev is op zoek naar eerste keren waarvan iets ook letterlijk zo wordt gezegd in de bijbel.
En vaak komt de schrijver dan met verrassingen. Laten we bijvoorbeeld eens het hoofdstuk van de eerste liefhebbende vrouw nader bekijken.
Dat was dus niet Eva.
Misschien had ze Adam wel lief, maar het wordt niet van haar gezegd in het OT. En als het gaat om liefhebbende vrouwen, dan is……….Michal, de koningsdochter van vader Saul, de eerste van wie gezegd wordt, dat ze haar David, liefhad.
Nou leuk, dat weten we dan, zou je denken.
Maar daar houdt het verhaal nog niet op. Bij lange na niet.
David (zijn naam betekent: de geliefde) houdt niet van Michal. Tenminste: hem wordt niet en nergens in de bijbel gezegd. David houdt eigenlijk van niemand. Michal houdt van David, maar David is van de weeromstuit niet in staat om iemand lief te hebben, althans (alweer) nergens zegt de heilige tekst dat david, de meest geliefde man uit het hele OT zelf van iemand hield. Zeker, het komt er vaak dicht bij, zoals hij bij de dood van Jonathan beschrijft hoe dierbaar hij (david) Jonathan's diens liefde voor hem ervaren had. Maar stellen dat David Jonathan lief had - nee, dat gebeurt niet. En intrigerend stelt Schalev dan, mede aan de hand van zijn spannende uitleg van het hebreeuws, dat juist dit niet zelf liefhebben, de oorzaak is dat zijn liefde gecorrumpeerd wordt; zichzelf ahw verminkt. De koning die door iedereen geliefd wordt, heeft het niet in zich om liefde te geven. Zo laat hij zien dat het niet anders kon, of deze non-liefde figuur, begaat de zonde van de begeerte: hij begeert de vrouw van een ander. Van Uria de Hethiet. Schalev betrekt daar ook bij de gewoontes van die tijd, de diplomatiek-onnodige oorlog waarin hij Uria ahw vermoordt, en de totaal verkillende David die zelfs geen schim meer is van zichzelf als hij er niet meer in slaagt warm te worden. De straf van God door Nathan lijkt maar het halve verhaal – Schalev legt uit hoe de link loopt van de onbeantwoorde liefde van de eerste liefhebbende vrouw naar het uiteindelijk zelfs niet meer warm kunnen worden door een jongmeisje onder de dekens, en het voor schut gaan bij het paleis.
Zo behandelt Schalev ook een andere ‘In Den Beginne’-situaties, waarbij hij laat zien hoe lijnen en linken achter, of soms onder een verhaal door lopen, en dat is nu juist voor mensen die afscheid hebben genomen van de bijbel als historisch-feitelijke bron een fascine rende manier om te ontdekken hoe bijbelschrijvers vertellen wat ze willen en waarom ze dat zo doen.
Rennen naar de boekhandel!